تغذیه بعد از عمل کیسه صفرا یکی از مهمترین دغدغه های افرادی است که به تازگی تحت این جراحی قرار گرفته‌اند. بعد از برداشتن کیسه صفرا، بدن دیگر مخزن ذخیره صفرا برای هضم چربی‌ها را در اختیار ندارد، بنابراین باید با ایجاد تغییراتی در سبک تغذیه، به دستگاه گوارش کمک کرد تا عملکرد بهتری داشته باشد. رعایت یک رژیم غذایی مناسب از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری می‌کند و روند بهبودی را تسریع می‌بخشد. در این مطلب از سایت کلینیک نواتراپ، نگاهی جامع به نکات تغذیه‌ای بعد از عمل کیسه صفرا خواهیم داشت تا بدانید چه مواد غذایی برایتان مفیدتر است از چه خوراکی‌هایی باید پرهیز کنید و چگونه با انتخاب‌های درست، سبک زندگی سالم را تجربه کنید.
بعد از برداشتن کیسه صفرا باید رژیم غذایی خاصی داشته باشم؟
بعد از عمل برداشتن کیسه صفرا، رعایت رژیم غذایی خاص اهمیت زیادی دارد، زیرا بدن دیگر مخزن ذخیره صفرا ندارد و صفرا مستقیما از کبد به روده وارد می‌شود که هضم چربی ها را دشوارتر می‌کند. به همین دلیل، مصرف غذاهای کم چرب، کم‌ادویه و با فیبر بالا در هفته های ابتدایی توصیه می‌شود تا دستگاه گوارش به شرایط جدید عادت کند. در این دوران، بهتر است از غذاهای چرب، سرخ شده، فرآوری شده، لبنیات پرچرب، شیرینی جات و نوشیدنی‌های گازدار پرهیز شود. وعده‌های غذایی را کوچک، سبک و در فواصل منظم میل کنید. با گذشت زمان و با راهنمایی پزشک، می‌توان رژیم غذایی را به تدریج گسترش داد، اما در بسیاری از موارد، پرهیز از غذاهای بسیار چرب برای طولانی مدت توصیه می‌شود.
چرا باید بعد از عمل کیسه صفرا چربی کمتر مصرف کنیم؟
بعد از عمل برداشتن کیسه صفرا، مصرف چربی باید کاهش یابد چون بدن دیگر توانایی ذخیره سازی و آزاد سازی کنترل شده صفرا را ندارد. کیسه صفرا نقش مهمی در غلیظ کردن و تنظیم ترشح صفرا برای هضم چربی ها دارد. پس از برداشتن آن، صفرا به طور پیوسته و با حجم کمتر مستقیما از کبد وارد روده می‌شود که برای هضم حجم زیاد چربی کافی نیست. در نتیجه، مصرف غذاهای چرب باعث بروز علائمی مانند نفخ، اسهال، درد شکم و سوءهاضمه می‌شود. همچنین هضم ناقص چربی‌ها باعث جذب ضعیف برخی ویتامین‌های محلول در چربی مانند A ، D ،E ،K می‌شود. به همین دلیل، توصیه می‌شود که بعد از عمل، رژیم غذایی کم چرب رعایت شود تا دستگاه گوارش فرصت تطبیق پیدا کند و عوارض کاهش یابد.
غذاهای مناسب در روز های اولیه بعد از عمل صفرا
در روزهای اولیه بعد از عمل برداشتن کیسه صفرا، دستگاه گوارش هنوز در حال تطبیق با نبود کیسه صفراست، بنابراین باید غذاهایی انتخاب شوند که سبک، کم چرب، راحت الهضم و ملایم باشند تا از تحریک معده و روده جلوگیری شود. برخی از غذاهای مناسب در روزهای اول:
- سوپ های رقیق بدون چربی مثل سوپ جو یا مرغ بدون پوست و روغن
- برنج سفید نرم یا ماکارونی ساده
- سیب زمینی آب پز یا پوره سیب زمینی بدون کره
- تخم مرغ آب پز یا نیم پز بدون روغن
- نان تست ساده یا نان سبوس دار نرم
- میوه‌های پخته یا کمپوت بدون شکر و بدون پوست مثل سیب یا گلابی
- ماست کم چرب یا دوغ بدون گاز
- سبزیجات بخارپز شده مانند هویج یا کدو
- مقدار کم گوشت سفید بدون چربی مانند مرغ یا ماهی بخارپز یا آب پز
می‌توان مثل افراد عادی بعد از عمل صفرا تغذیه کرد؟
بیشتر افراد پس از گذشت مدتی از عمل برداشتن کیسه صفرا مانند قبل تغذیه می‌کنند، اما این روند به تدریج و با رعایت برخی نکات باید طی شود. در هفته های اول پس از جراحی، دستگاه گوارش هنوز به نبود کیسه صفرا عادت نکرده است، بنابراین باید از غذاهای چرب، سرخ شده و سنگین پرهیز کرد تا از بروز مشکلاتی مثل اسهال، نفخ یا درد شکم جلوگیری شود. بعد از چند هفته تا چند ماه، با بهبود عملکرد گوارش، اغلب افراد بیشتر غذاهای معمولی را بدون مشکل مصرف می‌کنند، اما بسیاری همچنان متوجه می‌شوند که مصرف زیاد چربی یا وعده‌های حجیم باعث ناراحتی می‌شود. بنابراین حتی در بلند مدت، بهتر است رژیم غذایی متعادل، با چربی کم و فیبر بالا رعایت شود. به طور کلی، تغذیه سالم و متعادل پس از عمل نه تنها امکان پذیر بلکه بسیار مفید است و به جلوگیری از مشکلات گوارشی آینده نیز کمک می‌کند.
مصرف ویتامین و مکمل بعد از جراحی کیسه صفرا
پس از جراحی برداشتن کیسه صفرا، نیاز قطعی به مصرف دائمی مکمل یا ویتامین خاصی وجود ندارد، اما در برخی افراد جذب برخی ویتامین های محلول در چربی مانند A و D و E و K تا حدودی کاهش می‌یابد. این به این دلیل است که پس از برداشتن کیسه صفرا، صفرا دیگر به صورت متمرکز و منظم ترشح نمی‌شود و هضم چربی‌ها که این ویتامین‌ها به آن وابسته‌اند با اختلال مواجه می‌شود. در صورت بروز علائم کمبود، ضعف عمومی، مشکلات گوارشی مداوم یا بر اساس نتایج آزمایش خون، پزشک مکمل هایی مانند ویتامین D، ویتامین‌های B کمپلکس یا مکمل‌های امگا ۳ و منیزیم را تجویز می‌کند. بنابراین مصرف ویتامین یا مکمل پس از جراحی کیسه صفرا باید بر اساس نیاز فردی و تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه باشد، نه به صورت خودسرانه.
عوارض تغذیه نادرست بعد از عمل کیسه صفرا
تغذیه نادرست بعد از عمل برداشتن کیسه صفرا باعث بروز مشکلات گوارشی و اختلال در روند بهبودی می‌شود. مهمترین عارضه، ناتوانی بدن در هضم موثر چربی ها است، زیرا دیگر کیسه صفرا وجود ندارد تا صفرا را به موقع و با حجم کافی به روده منتقل کند. اگر فرد همچنان مانند قبل از عمل غذاهای پرچرب، سرخ شده و سنگین مصرف کند، احتمال بروز اسهال، نفخ، دل‌درد، سوء هاضمه و حالت تهوع افزایش می‌یابد. در برخی افراد، ادامه تغذیه نامناسب می‌تواند به کمبود ویتامین های محلول در چربی منجر می‌شود که در دراز مدت بر سلامت پوست، استخوان، بینایی و سیستم ایمنی تاثیر می‌گذارد. همچنین به دلیل هضم ناقص چربی، بدن دچار اختلال در جذب مواد مغذی و کاهش وزن ناخواسته می‌شود.
مصرف کله پاچه بعد از عمل کیسه صفرا به هیچ وجه در هفته ها و حتی ماه‌های اول توصیه نمی‌شود. کله پاچه غذایی بسیار چرب، سنگین و دیر‌هضم است که فشار زیادی به دستگاه گوارش وارد می‌کند. پس از برداشتن کیسه صفرا، بدن دیگر نمی‌تواند صفرا را به صورت کنترل شده برای هضم چربی‌ها ترشح کند، بنابراین مصرف غذاهای سنگین مانند کله پاچه باعث دل درد، نفخ، تهوع، اسهال یا سوء هاضمه می‌شود.
اگر پس از گذشت چند ماه از عمل، دستگاه گوارش شما به خوبی با شرایط جدید سازگار شده باشد و پزشک نیز مصرف غذاهای معمول را بدون محدودیت اعلام کرده باشد، شاید بتوان گهگاهی مقدار کمی کله پاچه مصرف کرد. با این حال، بهتر است تا حد امکان از مصرف آن پرهیز کنید یا آن را به میزان بسیار محدود و با دقت امتحان کنید تا ببینید بدن شما چگونه واکنش نشان می‌دهد.
بعد از عمل کیسه صفرا، مصرف پنیر پیتزا باید با احتیاط و به میزان محدود انجام شود. پنیر پیتزا چربی نسبتا بالایی دارد و برای معده و روده ای که هنوز به نبود کیسه صفرا عادت نکرده‌اند، سنگین و تحریک کننده است. با گذشت زمان و بهبود وضعیت گوارش، به تدریج مقدار کمی پنیر پیتزا را امتحان کنید و واکنش بدن خود را بسنجید. اگر بعد از مصرف آن احساس ناراحتی نداشتید، گهگاه و به میزان کم از آن استفاده کنید.
بعد از عمل برداشتن کیسه صفرا می‌توانید لبنیات مصرف کنید اما بهتر است نوع و میزان آن را با دقت انتخاب کنید. لبنیات کم چرب یا بدون چربی مثل ماست کم چرب، شیر کم چرب یا دوغ بدون گاز بهتر تحمل می‌شوند و منبع خوبی از پروتئین و کلسیم می‌باشند. اما مصرف لبنیات پرچرب مانند پنیرهای چرب، خامه و شیر پرچرب باعث ناراحتی گوارشی مانند نفخ، سوء هاضمه یا اسهال می‌شود.
